Το περιοδικό «Νυχτερινό» αποτελεί την τελική πράξη μιας σειράς δραστηριοτήτων σχετικών με το κείμενο ως έργο τέχνης, οι οποίες εκτυλίσσονται τα βράδια στο χώρο του 1^ου Εσπερινού Τ.Ε.Ε./ΕΠΑ.Λ. Περιστερίου και έχουν ως αφετηρία το ίδιο το «μάθημα» της λογοτεχνίας. Τα λογοτεχνικά κείμενα που περιέχονται στα σχολικά εγχειρίδια των Νέων Ελληνικών, αλλά και όσα άλλα συνάπτονται επικουρικά στην όλη διαδικασία, με τις συζητήσεις που πυροδοτούν καθώς και τις διαφορετικές προσεγγίσεις που επιτρέπουν είναι ο πρώτος παράγοντας που «ενοχοποιείται» κατά κύριο λόγο για τη δημιουργία ενός αρχικού, απαραίτητου κλίματος μέσα στο οποίο αρχικά εκδηλώνονται και στη συνέχεια δραστηριοποιούνται όσοι από τους μαθητές παρουσιάζουν κάποια εκλεκτική συγγένεια με την ποίηση και τα παρεπόμενά της (ποιήματα και διηγήματα κατά κύριο λόγο καθώς και όλα τα άλλα είδη, στα οποία ο λόγος λειτουργεί περισσότερο ποιητικά και λιγότερο αναφορικά).

Στην αρχική φάση στόχος του εγχειρήματος ήταν η παροχή δυνατοτήτων έκφρασης στους μαθητές του σχολείου (νυχτερινού και τεχνικού) μέσα από την παραγωγή μικρών λογοτεχνικών κειμένων τα οποία θεωρήθηκε σκόπιμο να δημοσιεύονται χωρίς καμία διορθωτική παρέμβαση.

Σήμερα, δέκα χρόνια μετά, διαπιστώνεται μια διαρκώς αυξανόμενη απήχηση στους μαθητές, πολλοί από τους οποίους διεκδικούν την ενεργή συμμετοχή τους στην προσπάθεια. Τα κείμενα συνήθως εκμαιεύονται από τους μαθητές μέσα από μια λιγότερο ή περισσότερο διαπροσωπική διαδικασία, που έχει στόχο να θέσει στο επίκεντρο τις ιδιαιτερότητές τους επιτρέποντας να λειτουργήσουν αυτές ως αφορμή ή ως κίνητρο για την παραγωγή λογοτεχνικού έργου.

Αφού χτυπήσει το κουδούνι, στα διαλείμματα ή μετά το πέρας της λειτουργίας του σχολείου, συγκεκριμένα σημεία προηγούμενων συζητήσεων ενδέχεται να λειτουργήσουν ως εναύσματα για μια περαιτέρω επεξεργασία, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις οδηγεί στη μεταφορά τους στο χαρτί.

Σε τακτά χρονικά διαστήματα οργανώνονται συζητήσεις ή δίνονται εναύσματα για τη συγγραφή κάποιου κειμένου με θέμα δοσμένο ή ελεύθερο. Από αυτές τις συναντήσεις προέκυψε ικανός αριθμός κειμένων, τα οποία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, κυρίως επειδή δεν είναι καρπός υποχρεωτικής εργασίας στα πλαίσια κάποιου μαθήματος, αλλά προϊόντα ελεύθερης ενασχόλησης με το γραπτό λόγο. Οι μαθητές έχουν έτσι την ευκαιρία να αντλήσουν θέματα από τη δική τους ζωή, να καταθέσουν στιγμές από την προσωπική τους καθημερινότητα ή ακόμα να αναφερθούν σε πρόσωπα και καταστάσεις συχνά αστείες, άλλοτε τραυματικές, που οι ίδιοι έχουν βιώσει. Σε όχι λίγες περιπτώσεις το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η συγγραφή πολύ δυνατών, βιωματικών κειμένων, τα οποία μεταφέρουν με πρωτόγνωρη δύναμη εμπειρίες, σχέσεις ή καταστάσεις δύσκολα ή καθόλου δημοσιεύσιμες.

Ο λόγος, συχνά αποκλίνοντας από επικρατούσες νόρμες, προβάλλει πολλές φορές με απρόσμενα, και ταυτόχρονα ρηξικέλευθα και ρωμαλέα χαρακτηριστικά, δοκιμάζοντας παραδεκτούς τρόπους και σχήματα εκφραστικά αλλά και υπερβαίνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις τα όριά τους.

Ωστόσο, δίπλα στα κείμενα που ξεχώρισαν διαδηλώνοντας μιαν αποκλίνουσα ιδιαιτερότητα εμφανίστηκαν και ορισμένα που αναδεικνύουν ένα σημαντικό (για διαφορετικούς λόγους κάθε φορά) αισθητικό αποτέλεσμα υπακούοντας απόλυτα στους γενικούς κανόνες, τους οποίους η γραμματική και το συντακτικό επιβάλλουν ως μια γενικώς παραδεκτή και πρακτικά αναγκαία επιφάνεια του γλωσσικού φαινομένου.

Στην πολυετή πια πορεία του εγχειρήματος έχει παγιωθεί και μια μικρή ομάδα «συγγραφέων» μαθητών, των οποίων τα κείμενα κατακτούν την ποιότητα και τη δύναμή τους όχι κυρίως εξαιτίας του περιέχοντος και του αδόκητα ανεπεξέργαστου ύφους το οποίο τα χαρακτηρίζει, όσο για το ακριβώς αντίθετο. Στην περίπτωσή τους το θέμα έχει δευτερεύουσα σημασία, καθώς πρωτεύοντα ρόλο παίζει ο τρόπος που γίνεται η επεξεργασία του. Σε αυτή τη δεύτερη κατηγορία η συνειδητή επεξεργασία του λόγου έχει οδηγήσει σε ορισμένες περιπτώσεις στη σμίλευση ενός αξιοζήλευτου προσωπικού ύφους το οποίο χρόνο με το χρόνο αποκτά πιο στέρεα χαρακτηριστικά.

 Στο εξής το έντυπο θα επιμείνει στον αρχικό του προσανατολισμό με στόχο την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή των μαθητών του σχολείου στις διεργασίες που το παράγουν, πράγμα που είναι και ο κύριος στόχος του εγχειρήματος. Οι διεργασίες αυτές φιλοδοξούμε να πάρουν τη μορφή ενός είδους «εργαστηρίου λογοτεχνίας», του οποίου η λειτουργία ίσως καταστήσει περιττή την έκδοση του εντύπου με τη μορφή που έχει σήμερα. Τι μπορεί να ακολουθήσει δεν μπορεί να προβλεφθεί με ασφάλεια, όπως δεν μπορεί να προβλεφθεί με ασφάλεια καμιά συμμετοχική δράση που δεν έχει στενά ωφελιμιστικό χαρακτήρα.

Περιφερειακές δραστηριότητες

Ο πεζογράφος Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος ανταποκρίθηκε θετικά στην πρόσκληση να επισκεφθεί το σχολείο μας. Στη συζήτηση που ακολούθησε ο συγγραφέας μίλησε για το έργο του και ακολούθησε συζήτηση με τους μαθητές. 

Επίσης πραγματοποιήθηκε εκδρομή/επίσκεψη στον ποιητή Γιώργη Παυλόπουλο στον Πύργο Ηλείας. Είχε προηγηθεί αφιέρωμα στην ποίησή του με συζητήσεις και παρουσιάσεις ποιημάτων από τη συγκεντρωτική έκδοση ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1943-1997 των εκδόσεων Νεφέλη.

Ο υπεύθυνος του προγράμματος
Κώστας Πούλος
φιλόλογος